16 listopada odbyło się seminarium zorganizowane przez Prawnicze Interdyscyplinarne Centrum Badawcze Akademii Leona Koźmińskiego, Instytut Studiów Międzynarodowych Szkoły Głównej Handlowej oraz Stowarzyszenie Forum Dziekanatów pt. Nauczyciele akademiccy i pracownicy administracyjni uczelni od konfliktu strukturalnego do profesjonalnej współpracy. Jak podsumować to seminarium – jednym słowem – NIESAMOWITE! Dlaczego? Ważny i ciekawy temat, świetna organizacja, znakomici goście. Obecnością swoją zaszczycili nas Rektorzy obu uczelni organizatorów prof. Grzegorz Mazurek i prof. Piotr Wachowiak obrady z ogromną wprawą prowadziły wspólnie Prezes i Wiceprezes Stowarzyszenia Forum Dziekanatów prof. Katarzyna Górak-Sosnowska z SGH i Ewa Wiśniewska z ALK
Pole do dyskusji otworzyły 3 referaty:
- Nauczyciele Akademiccy i Niebędący Nauczycielami Akademickim – o relacjach światów równoległych Anny Mielczarek-Taica z UMK w Toruniu,
- Covid-19 czy potrzebujemy zmiany paradygmatu myślenia o administracji? Lidii Tomaszewskiej z SGH
- Co trzeba zmienić żeby było lepiej, co można zrobić żeby było łatwiej – o kulturze organizacyjnej uczelni Marii Cywińskiej z Uniwersytetu Warszawskiego.
Co takiego niezwykłego się wydarzyło? To chyba pierwszy raz kiedy pracownicy uczelni niebędący nauczycielami akademickimi w takiej formie zabrali głos, poruszając ważny dla całego środowiska temat – wzajemnych relacji tych dwóch grup i to poruszając go właśnie z perspektywy pracownika administracji.
Sama będąc pracownikiem uczelni, nieraz spotkałam się z nierównym, czy nawet poniżającym traktowaniem osób niebędących nauczycielami akademickimi. I wiem, że pracownik administracji – zwłaszcza niższego szczebla – w takim starciu stoi na przegranej pozycji. Zwykle zaciska zęby, czasem we własnym gronie wyżali się, i na tym się kończy, choć doświadczyłam też sytuacji, że znakomity pracownik zrezygnował z pracy bo poczuł, iż dotkliwie naruszono jego godność i poczucie własnej wartości.
Rzec by można to odosobnione przypadki, w każdej organizacji, w każdym środowisku może trafić się osoba uważająca się za lepszą, roszczeniowa, nieszanująca innych, niższych w hierarchii, jednak środowisko akademickie jest szczególne – raz dla tego, że to tradycyjna, hierarchiczna struktura; dwa, że właśnie środowisko akademickie kojarzy się z osobami z klasą, osobami o ponadprzeciętnej kulturze, otwartości, wiedzy i obyciu. No i wszystko to prawda – można spotkać osoby prezentujące zachowania z obu biegunów – co zresztą zostało wykazane w badaniach ankietowych przeprowadzonych przez prelegentki. Nie chodzi zresztą tylko o indywidualne relacje – już Ustawodawca nazywając nas przez zaprzeczenie – „Niebędącymi” w pewien sposób determinuje naszą rolę – dając poczucie drugoplanowości, potwierdzane np. przez niski udział administracji w organach kolegialnych uczelni, możliwości rozwoju, awansu czy wynagradzania. Relacje obu grup są złożone, dla tego tym bardziej warto o nich mówić i zmieniać tak, by „od konfliktu strukturalnego przejść do profesjonalnej współpracy”.
Z czego mogą wynikać nieporozumienia i poczucie mniejszej wartości, jak ”Niebedący” postrzegają akademików i jak postrzegają siebie, gdzie leżą przyczyny rozbieżności i niezrozumienia? Którędy przebiegają linie podziału i w jaki sposób trudne doświadczenia czasu pandemii można, a może należy wykorzystać dla wzmocnienia organizacji? Wreszcie, co w kulturze organizacyjnej trzeba zmienić, i jak to zrobić – oto pytania, które zadały sobie prelegentki. Na pewien czas stanęły „z drugiej strony barykady” i podjęły trud badań i ich analizy – przygotowały profesjonalny materiał, z którego w obiektywny i nieemocjonalny sposób wywodzą odpowiedzi na zadane pytania. Myślę, że właśnie ten sposób przedstawienia trudnego dla nas tematu sprawił, że „Będący” zechcieli nas wysłuchać, poświecić swój cenny czas, by uczestniczyć w tym wydarzeniu i dyskutować z nami po partnersku – finalnie przyznając w słowach JM Rektora SGH, że „obraz który wyłania się pokazuje, że niedostatecznie się znamy, nie mamy wiedzy o swoich oczekiwaniach, więc oscylujemy w tych światach równoległych”.
Zmiana sposobu myślenia, czy zauważenie istnienia pewnych oczywistych mechanizmów, bywa spowodowane przez zachwianie istniejącego stanu rzeczy – tak się stało w sytuacji wymuszenia pandemią pracy zdalnej. Kiedy od nowa należało poukładać zasady funkcjonowania i wzajemne relacje – praca NNA została zauważona. Pandemia wymusiła zmiany na uczelniach, a badania wykazały, że zaangażowanie pracowników w kształtowanie zmian zawsze zwiększa ich poczucie bezpieczeństwa, a to z kolei skutkuje zwiększeniem wzajemnego zaufania. Doświadczyłam tego na własnej skórze – kiedy mogłam decydować o sposobie pracy kierowanego przeze mnie działu czułam, że obdarzono mnie zaufaniem, którego nie mogę zawieść, poczułam się istotną częścią akademickiej społeczności. Kapitał zaufania zbudowany na pierwszej fali Covidu wydaje się być wartością, której warto nie zaprzepaścić i na niej budować wzajemne relacje pamiętając o wspólnym celu. I o tym, że zdolność dostosowywania się do zmian jest kluczową kompetencją dla przetrwania organizacji.
Dialog, wzajemne poznanie, szacunek dla wykonywanej pracy niezależnie od jej rodzaju, a zależnie jej jakości, angażowanie pracowników administracyjnych w proces zmian, profesjonalne relacje, współpraca i wspólne planowanie działań, czyli włączanie NNA w procesy decyzyjne i wspólny uświadomiony cel, to droga o jaką nam chodzi, a która z pewnością przyniesie korzyści wszystkim interesariuszom. Administracja o wysokich kompetencjach, profesjonalna i doceniana, wraz z pracownikami nauki jest w stanie tworzyć niezwykłe zespoły, które w mojej opinii będą mogły konkurować z najlepszymi. Takie wnioski można wyciągnąć z dyskusji, która wywiązała się po zaprezentowaniu referatów, a w której brali udział zarówno nauczyciele akademiccy różnych szczebli jak i pracownicy niebędący nauczycielami akademickimi – jak partnerzy na równych zasadach.
To właśnie uważam za niesamowite – My odważyliśmy się mówić, Oni zechcieli słuchać i okazało się, że nie wiele potrzeba by zdać sobie sprawę, iż w równym stopniu stanowimy o dobrostanie uczelni. I tu chciałabym zakończyć mówiąc – niech się stanie.
Ale jeszcze podziękuję – Katarzynie Górak-Sosnowskiej, bo ona pierwsza zauważyła potencjał drzemiący w administracji i swoją charyzmą przyciągnęła niezwykłe osoby, kilku z nich mieliśmy okazje wysłuchać. Dziękuję Ewie Wiśniewskiej, Ani Mielczarek-Tajca, Lidii Tomaszewskiej, Marii Cywińskiej – Dziewczyny jesteście świetne i możecie być z siebie dumne. Dziękuję Rektorom obu uczelni i Pani prof. dr hab. Jolancie Jabłońskiej-Bonca za udział w tym wydarzeniu i dziękuję wszystkim uczestnikom tym którzy mówili i tym, którzy słuchali – to że byliście z nami znaczy, że jesteśmy ważni.
Kierownik Działu Wsparcia Kolegiów na Uniwersytecie Ekonomicznym w Katowicach; członek Komisji Rewizyjnej Stowarzyszenia Forum Dziekanatów